Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı Taraflar Konferansı (COP29) Azerbaycan’ın başşehri Bakû’de devam ediyor. 22 Kasım’a kadar sürecek olan konferans, geçen yıllarda olduğu üzere vaatlerle başladı. Örneğin konferansa Türkiye ismine katılan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, ilk sefer kömürden çıkılacağına ait sözler kullandı fakat net bir tarih ve plan ortaya koymadı.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi Taraflar Konferansı’nın ne olduğuna ve içeriğine ait genel bir baş karışıklığı olabiliyor. Kısaca şöyle özetlenebilir: Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi, global sıcaklık artışını sınırlamak ve iklim değişikliğinin tesirlerini azaltmak için uluslararası iş birliği oluşturmak maksadıyla 1992 yılında imzalandı. 1994 yılında yürürlüğe giren muahedeyi Türkiye 2004 yılında onayladı ve taraf oldu. Bugün kontratın 196 ülke ve Avrupa Birliği olmak üzere 197 tarafı var. Her yıl düzenlenen konferans ise mukavelenin en üst seviye karar alma organı. Türkiye’yi müzakerelerde, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı temsil ediyor.
2015 yılında imzalanan, Türkiye’nin ise imzalandıktan yaklaşık 6 yıl sonra onayladığı Paris İklim Mutabakatı, tüm devletlerin ortak hareket etmeleri gerektiğini kabul ediyor ve global sıcaklık artışını 1.5℃’nin altında tutmayı amaçlıyor.
2024 EN SICAK YIL OLMA YOLUNDA
Bilimsel bilgiler, iklim değişikliğine karşı hemen harekete geçilmezse dünyada ömür alanlarının daralacağını, çok hava olayları ve ölümlerin artacağını gösteriyor. Tekrar bilimsel datalara nazaran, süreç bu türlü devam ederse iklim göçü dahil krizin pek çok tesirinin katlanarak artacağına tanıklık edeceğiz. İklim değişikliğine karşı hareket davetinin en kıymetli hususu ise insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının azaltılması. Bunun için de fosil yakıtlardan çıkış hayati değer taşıyor.
Ülkeler her yıl ulusal sera gazı azaltım amaçlarını açıklıyor. BM Etraf Programı’nın (UNEP) son emisyon açığı raporuna nazaran tüm beyanlar uygulansa bile dünya, yüzyılın sonuna kadar 2.6 derecelik ısınmaya yanlışsız ilerliyor. 2024 ise tarihin en sıcak yılı olma yolunda…
SÖZLER VERİLDİ FAKAT DEĞİŞEN BİR ŞEY OLMADI
Geçen sene Dubai’de yapılan COP28’de ülkeler birinci defa fosil yakıtlardan etaplı çıkışı destekleyen bir metin imzaladı. Türkiye COP28’de de kömürden çıkış ya da kademeli azaltım için rastgele bir takvim ilan etmedi. Ayrıyeten 120’ye yakın ülke global yenilenebilir güç kapasitesini üç katına çıkarma kelamı verdi. Türkiye geçen yıl bu ülkeler ortasında da yer almadı.
Enerji fikir kuruluşu Ember tarafından hazırlanan yeni bir raporda ise COP28’de yenilenebilir gücün üç katına çıkarılmasına yönelik global amacın kabul edilmesinden bir yıl sonra gelinen nokta bedellendiriliyor. Raporda, hükümetlerin ulusal gayelerinin neredeyse hiç değişmediği görülüyor. 2030 yılına kadar global yenilenebilir güç kapasitesinin iki katından biraz fazla artacağı ortaya konulsa da Ekim 2024 itibariyle ise yalnızca sekiz ülke yenilenebilir güç amaçlarını güncelledi ve bu da global olarak toplam yenilenebilir güç gayelerinde yalnızca 4 GW’lık bir artışa neden oldu.
KÖMÜRÜN İSMİ BİLE GEÇMİYOR
COP 29’un en değerli gündem unsurlarından biri fosil yakıtların kullanımından vazgeçilmesi.
Zirvedeki özel oturumda konuşan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Türkiye’nin 2053 net sıfır gayesine yönelik Uzun Periyotlu İklim Değişikliği Stratejisi dokümanını açıkladı. Kelam konusu yol haritası 2053 yılında yüzde 50 yenilenebilir güç ve yüzde 30 nükleer güç maksadında bulunuyor lakin fosil yakıtlardan çıkış konusunda bir maksat belirlemek bir yana, evrakta kömürün ismi bile geçmiyor.
Bu sunumun akabinde Greenpeace Türkiye Program Yöneticisi Berkan Özyer, Bakan Kurum’a “Uzun vadeli maksatta kömür ve genel olarak fosil yakıtlardan çıkışa yönelik hiçbir maksadın yer almamasına” dair bir soru sordu. Kurum bunun üzerine 2053 yenilenebilir maksatlarını tekrar lisana getirdikten sonra “Zaman içerisinde fosil yakıtlardan bu süreçte çıkmış olacağız. Emisyon üretmeyen güç tesis edecek adımları da inşallah atmaya devam edeceğiz” karşılığını verdi.
Bakan Kurum ilk kez bu türlü bir açıklamada bulundu lakin kömürden çıkışa dair bir plan, tarih ya da somut bir adım söylem etmedi. Yani yeniden vaatleri sıralanmaktan öteye geçemedi.
YILAN HİKÂYESİNE DÖNEN İKLİM KANUNU
Bir de İklim Kanunu problemi var. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tepede yaptığı konuşmada İklim Kanunu’nu çok yakında Meclis’e sunacaklarını açıkladı. Aslında kanun, Paris İklim Anlaşması’nın nasıl uygulanacağına dair boşlukları doldurmak, orta ve uzun vadeli gayeler belirlemek ve bir yol haritası ortaya koymak maksadıyla hazırlanıyor. Yılan hikâyesini dönen İklim Kanunu çok uzun vakittir hazırlık sürecinde ve gizemini koruyor. Geçen aylarda kanunun taslağı basına yansımış sonra geri çekilmişti. Taslak metin emisyon azaltım amacı bulunmadığı ve somut adımların tanım edilmediği konusunda eleştirilmişti.
İklim Kanunu’nun kaçıncı baharda çıkacağını ve içeriğinde somut adımlar olup olmayacağını daima birlikte göreceğiz.