İki yıl üst üste ekilmeyen tarım yerlerinin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kiraya verilebileceği unsuru, 23 Mart 2023’te Toprak Muhafaza ve Arazi Kullanımı Kanunu’na eklendi. Düzenleme, 21 Ağustos 2024’te Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Toprakların öncelikli olarak o yörede yaşayan çiftçilere, köylülere, kooperatiflere, sivil toplum kuruluşlarına ya da gibisi yapıdaki kuruluşlara kiralanması planlanıyor. Düzenleme, görünüşte ekilmeyen yerlerin değerlendirilmesini amaçlasa da tarım kesimindeki mevcut meseleleri daha da derinleştireceği ve çiftçilerin topraklarını kaybetme riskini artıracağı konusunda eleştiriliyor. Düzenlemenin Anayasa’nın mülkiyet hakkı unsuruna de karşıt olduğu belirtiliyor.
Arazi sahibi İbrahim Kargın ‘BÜYÜK ŞİRKETLER KİRALAR, SONRA DA ELİNDEN ALIRLAR’
Yenişehir’in Eğerce köyünde 23 dönüm tarım toprağı, 10 dönüm zeytin toprağı bulunan İbrahim Kargın, girdi fiyatlarının yüksek olmasından ötürü artık yerini ekmeyeceğini söylüyor. Çiftçilerin borçlarını ödeyemez hale geldiğini, bu nedenle birçok kişinin ya bırakacağını ya da üretimi düşüreceğini belirten Kargın, yeni düzenlemenin göründüğü üzere olmadığını söz ediyor:
“İş, birçok kişinin tarımı bırakmasına hakikat gidiyor. Bakanlık ‘şimdi tapusuna değmeyeceğiz’ diyor lakin yarın her şeyi kendilerine nazaran ayarlarlar. Keşke bakanın dediği üzere ekilmeyen yerler değerlendirilse. ‘Tarla kimin üzerineyse oradan gelen geliri ona aktaracağız’ diyor. Yahu kaç para düşer bana? Kim kiralayacak? Büyük şirketler kiralar, ondan sonra da elinden alırlar milletin. Büyük şirketler kazanır, alttaki işçiler kaybeder.”
Kargın, çiftçinin tarımı sürdürebilmesi için kooperatifleşmeye kıymet verilmesi, garantili ekimin olması gerektiğini savunuyor.
‘ANAYASA’NIN MÜLKİYET HAKKI UNSURUNA AYKIRI’
Yenişehir Etraf Platformu’ndan Erkan Fazilet ise yönetmeliğin türel açıdan sakıncalı olduğunu ve çiftçilerin topraklarını kaybetme riskinin arttığını belirtiyor. Fazilet, çiftçilerin kendi topraklarını işleyememeleri durumunda, topraklarının istekleri dışında kiraya verilmesinin Anayasa’nın mülkiyet hakkı prensibine muhalif olduğunu söylüyor. Fazilet, çiftçilerin desteklenmesi yerine topraklarından uzaklaştırılmasında kamu faydası olmadığını, bilakis köylülerin tarımdan kopmasına ve büyük şirketlere bağımlı hale gelmelerine yol açacağını söz ediyor.
Erdem, “Bir taşla iki kuş vurmayı amaçlayan bu yönetmelikle çiftçi para kazanmadığı halde, her sene daha da borçlanarak üretmeye devam edecek ya da üretim sermayesini tükettiğinde çokuluslu tarım firmalarına kontratlı üretim yapmak zorunda kalacak. Her iki muhtemellikte da Anadolu çiftçisi çağdaş köleler olarak hayatlarına devam etmek zorunda kalacak” diyor.
Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Fevzi Çakmak ‘BİRKAÇ HOLDİNGİN BELİRLEDİĞİ FİYATLARLA KARŞI KARŞIYA KALIRIZ’
Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Fevzi Çakmak, çiftçilerin neden ekim yapmadığını anlamadan bu cins bir uygulamanın büyük meselelere yol açabileceğini vurguluyor. Yüksek maliyetler, toprakların çok ortaklı olması ve mülkiyet sıkıntıları üzere nedenlerle ekim yapılmadığını, bu problemler çözülmeden yerlerin kiralanmasının mevcut çiftçileri yok edebileceğini tabir ediyor.
Çakmak, “Tarım yerleri artık büyük getirisi olan yatırım araçları haline geldi. Bilhassa iş adamları yere yatırım yapıp bu toprakları atıl olarak bırakıyorlar. Bu sebepleri ortadan kaldırmadan toprakları diğerine kiralarsanız var olan çiftçiyi de yok edersiniz. Onları da kentin varoşlarına yanlışsız iterseniz” diyor.
“Çiftçi kâr edecek olsa araziyi niçin boş bıraksın ki?” diye soran Çakmak, üretim planlamasının, atıl kalan yerlerin mülkiyet problemlerinin çözülmesinin, destekleme siyasetlerinin gerçek uygulanmasının gerektiğini belirtiyor. Çakmak, “Çiftçi tarlasını ektiğinde kar edeceğine inanmalı. Kar etmeyen bir toprakta üretim yapacak kaç kişi bulabilirsiniz? Toprakların uzun vadeli sermayesi güçlü olan yahut ileriye dönük büyük projeleri olan insanların, kurumların eline geçme durumu olabilir. Biz yarar sağlayacağız derken köylüyü büsbütün devre dışı bırakmamıza ve üretimi monopollerin üzerinden yönetmemizi sağlar. O vakit da birkaç holdingin belirlediği fiyatlarla karşı karşıya kalabiliriz” diye konuşuyor.
‘ÇİFTÇİNİN VAKİTLE YERLERİNİ ŞİRKETLERE DEVRETTİĞİNİ GÖREBİLİRİZ’
Tarım-Sen Genel Başkanı Umut Kocagöz, daha güçlü ve güçlü sermayeye sahip bireylerin bu toprakları kiralayarak çiftçiler ortasındaki eşitsizliği derinleştirebileceğini tabir ediyor.
Kocagöz, “Belki öncelikle kısa vadede tarım şirketleri ya da besin sürece şirketleri bu topraklara sahip olmasa da toprağından kopan çiftçinin yani kiralama ile toprağından koparılan çiftçinin vakitle bu toprakları bu stil şirketlere devredeceğini öngörebiliriz. Bu da tarımda adil bir planlama yerine zenginin daha güçlü, fakirin daha mahrum olmasının planlı bir halde uygulanması manasına geliyor” diyor.
